İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, 26 Ağustos’ta katıldığı bir podcast programında 1915 olaylarını “Ermeni Soykırımı” olarak nitelendirdi. Netanyahu’nun sözlerine Türkiye’den sert tepki geldi.
Ermeni asıllı ABD’li sunucu Patrick Bet-David, programında Netanyahu’ya neden 1915 olaylarını soykırım olarak tanımadığını sordu.
Netanyahu, soruya İsrail parlamentosu Knesset’in konuyla ilgili bir yasa tasarısı geçirdiği yanıtını verdi.
Bunun üzerine sunucu, bugüne kadar bir İsrail başbakanının “Ermeni Soykırımı” sözlerini sarf etmediğini söyleyince Netanyahu “Buyrun ben söyledim” diye konuştu.
İsrail parlamentosunda 1915 olaylarını “soykırım” olarak tanımaya yönelik tasarılar geçmişte gündeme alınmış olsa da böyle bir tasarı şimdiye kadar geçmedi.
Binyamin Netanyahu da bu olayları “Ermeni soykırımı” olarak niteleyen ilk İsrailli başbakan oldu.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı Netanyahu’nun sözlerini kınadı.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan da Netanyahu’nun açıklamasının Ermenistan hükümetinin ve halkının çıkarlarıyla hiçbir ilgisi olmadığını söyledi.
Türkiye ne tepki verdi?
Türkiye Dışişleri Bakanlığı, Netanyahu’nun sözlerini kınadığını ve reddettiğini söyledi.
Yapılan yazılı açıklamada “Netanyahu’nun 1915 olaylarına ilişkin açıklaması, geçmişteki acı olayları siyasi saiklerle istismar etmeye yönelik bir girişimdir” ifadeleri kullanıldı.
“Filistin halkına karşı işlenen soykırımdaki rolünden ötürü yargılanmakta olan Netanyahu, kendisinin ve hükümetinin işlediği suçları örtbas etmeye çalışmaktadır” denildi.
Netanyahu’nun sözlerinin “tarihi ve hukuki gerçeklerle bağdaşmadığı” belirtildi.
Netanyahu’ya bir tepki de AKP Genel Başkan Yardımcısı ve parti sözcüsü Ömer Çelik’ten geldi.
Çelik, X hesabından yaptığı paylaşımda “Soykırım şebekesinin başındaki Netanyahu, 1915 olayları hakkındaki açıklaması ile siyasi yalanlarına yenisini eklemiş oldu” dedi.
Çelik, Netanyahu’nun “söylediği her sözün yalan olduğunu” savundu.
Devlet kaynaklarına göre 350 bin, bazı tarihçilere göreyse 1,5 milyon Ermeni’nin öldüğü olaylar, Türkiye tarafından soykırım olarak kabul edilmiyor.
Ankara, “tehcir” olarak adlandırılan süreçte ölümlerin gerçekleştiğini kabul etmekle birlikte bunların savaş dönemi politikalardan kaynaklandığını ve sistematik olarak Ermenileri hedef almadığını savunuyor.
Paşinyan: ‘Halkımızın çıkarlarıyla hiçbir ilgisi yok’
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Netanyahu’nun “soykırım” açıklamasını reddetti ve ülkenin ulusal çıkarlarıyla ilgisi olmadığını söyledi.
BBC İzleme Servisi’nin (BBC Monitoring) aktardığına göre, Paşinyan 28 Ağustos’ta gazetecilere verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı:
“Kendimize şunu sormalıyız: Ermeni soykırımının tanınmasının, bizim gerçekliğimiz, devletimiz veya halkımızın çıkarlarıyla hiçbir ilgisi olmayan, başkalarının gündemleri tarafından dikte edilen jeopolitik bir yan gösteri olmasını mı istiyoruz?”
“Şehitlerimizin başkalarının jeopolitik pazarlıklarında bir pazarlık kozu olarak kullanılmasına izin vermeyeceğim” diye ekledi.
Türkiye-Ermenistan normalleşme süreci
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, mart ayında Türkiye’den gazetecilere yaptığı açıklamada “Resmi tutumumuz, Ermeni Soykırımı’nın uluslararası alanda tanınmasının bugün dış politika önceliklerimiz arasında yer almadığıdır” diye konuştu.
Paşinyan, Ocak 2024’te de “soykırımı” sorgulayan açıklamalar yapmış, hem ülkesinden hem de Ermeni diasporasından sert tepki çekmişti.
Paşinyan’ın tutumu Ankara ve Yerevan arasında “soykırım” düğümününün çözülebileceği şeklinde değerlendirildi.
Türkiye ve Ermenistan, 2021 yılında ilişkilerde “normalleşmeye” karar verdi.
Karşılıklı atanan özel temsilciler aracılığıyla diplomatik ilişkilerin tesis edilmesi ve sınırların açılmasını da içeren kapsamlı bir müzakere başladı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, bu süre içerisinde iki kez yüz yüze görüştüler.
Paşinyan, Erdoğan’ın Mayıs 2023 seçimleri sonrası düzenlenen yemin törenine katılmak için Ankara’ya da geldi.
Paşinyan 20 Haziran’da Türkiye’ye resmi ziyaret gerçekleştirdi. Bu, Ermenistan’dan Türkiye’ye yapılan başbakanlık düzeyindeki ilk resmi ziyaret olarak tarihe geçti.
Ermenistan, bağımsız bir devlet olarak kurulduğu 1991 yılından bu yana “Ermeni soykırımı” olarak tanımladığı tarihi olayların tüm dünyada kabul edilmesi ve Türkiye Cumhuriyeti’ne atfettikleri hukuki sorumluluklarını yerine getirmesi politikasını takip etti.
Türkiye ise konunun kurulacak ortak bir komisyonda bağımsız tarih uzmanları tarafından araştırılmasını öneriyor.
BBC Türkçe