İsrail-Filistin krizi koalisyonu parçaladı
Dışişleri Bakanı’nın istifasıyla başlayan kriz, NSC Bakanlarının çekilmesiyle kabineyi tamamen felç etti.
Sürekli bozulan koalisyonlar yüzünden, Hollandalı seçmenlerin siyasete güveni giderek azalıyor.
İlhan Karaçay
Hollanda’da geçtiğimiz yıl büyük zorluklarla kurulan koalisyon hükümeti, bir kez daha siyasi krizin merkezine oturdu. Zaten düşük olan kabine, İsrail-Filistin meselesinde yaşanan görüş ayrılığı yüzünden tamamen dağıldı.
Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp, hükümetin İsrail’e yönelik hiçbir yaptırım uygulamayı kabul etmemesi üzerine istifa etti. Veldkamp, özellikle İsrail yerleşimlerinden gelen ürünlerin boykot edilmesi için çaba göstermişti. Ancak hükümet ortakları VVD ve BBB bu öneriye karşı çıktı. Bunun üzerine Veldkamp, “Savunduğum politikayı hayata geçiremiyorum” diyerek görevini bıraktı.
NSC BAKANLARI DA PEŞİNDEN GELDİ
İstifanın ardından, Veldkamp’ın partisi NSC’den diğer Bakanlar da hükümeti terk etme kararı aldı. Parti lideri Eddy van Hijum, yaptığı açıklamada “Artık işin sonuna geldik” diyerek kabineden çekildiklerini duyurdu. Böylece kabine resmen laçka oldu ve işlevsiz hâle geldi.
Aslında bu gelişme sürpriz olmadı. Zira koalisyon daha kurulurken çatlaklarla başlamıştı. Haziran ayında PVV’nin hükümetten ayrılmasıyla kabine zaten “düşük hükümet” konumuna gelmişti. NSC’nin de çekilmesiyle birlikte, Başbakan Dick Schoof’un elinde sadece “gündelik işleri yürüten” bir demissionary (geçici) kabine kaldı.
BAŞBAKAN SCHOOF’UN AÇIKLAMASI
Başbakan Dick Schoof, yaptığı kısa değerlendirmede, “Halkımızla aramızda güveni koparmak istemiyoruz. Ancak artık büyük kararlar alınamaz. Bundan sonrası seçim sürecidir” dedi. Schoof, kabinenin 29 Ekim’de yapılacak erken seçimlere kadar sadece zorunlu devlet işlerini yürüteceğini açıkladı.
ŞİMDİ NE OLACAK?
Hollanda, son yıllarda bir türlü siyasi istikrar sağlayamıyor. Sürekli bozulan koalisyonlar, halkın siyasete güvenini zedeliyor. Son yaşanan kriz, aslında çoktan çökmüş olan hükümetin sadece “resmen” dağılmasına yol açtı.
Artık gözler 29 Ekim 2025 erken seçimlerine çevrilmiş durumda. Bu tarihe kadar:
*Hükümet sadece “zorunlu idari işleri” yürütecek.
*İsrail-Filistin meselesinde yeni bir karar alınamayacak.
*Partiler seçim kampanyasına hız verecek.
Hollanda’da hükümet 3 Haziran’da düşmüştü ve o günden bu yana demissionair (geçici) olarak devam ediyor.
İsrail’e yaptırım başlığında uzlaşma sağlanamadığı için Veldkamp’ın istifası ve NSC’li bakanların çekilmesi, zaten düşmüş olan hükümette kadrosal ve siyasal çözülmeyi derinleştirdi. Gözler, 29 Ekim seçimlerinde ortaya çıkacak yeni Meclis aritmetiğine ve sonrasındaki koalisyon pazarlıklarına çevrildi.
Kabine’den çekilen NSC Partisi Bakanları ve Devlet Sekreterleri
Seçimlerde en büyük mücadele, sağın güçlü partileri ile solun birleşik cephesi arasında olacak. PVV, VVD, BBB gibi sağ partilerle, GroenLinks-PvdA’nın başını çektiği sol blok kıyasıya yarışacak.
Hollanda halkı, birkaç yıldır sürekli hükümet krizleriyle karşı karşıya. Bu son gelişme, “zaten ayakta zor duran bir kabinenin” tamamen devrilmesi oldu.
Şimdi ülke, 29 Ekim seçimlerinde çıkacak sonuca kilitlenmiş durumda.
“DEMISSIONAIR” NE DEMEK?
Hükümet düştüğünde, yeni hükümet kurulana kadar mevcut kabine günlük ve acil işleri yürütür. Büyük, tartışmalı kararlar için Meclis’in tutumu belirleyicidir. Bu statü PVV’nin çekildiği 3 Haziran’dan beri geçerlidir; NSC’nin son çekilişi bu statüyü başlatmadı, sadece siyasal dayanağı daralttı.
KABİNE NASIL KURULMUŞTU?
Schoof kabinesi 2 Temmuz 2024’te yemin etti. Koalisyon, PVV–VVD–NSC–BBB bileşiminden oluşuyordu.
Kabine, 2023 seçimlerinden sonra uzun pazarlıkların ürünü olarak şekillendi ve birçok başlıkta “anahatlar anlaşması”yla ilerleyen bir yapıya sahipti.
ZAMAN ÇİZELGESİ
2 Temmuz 2024: Schoof kabinesi yemin etti (PVV–VVD–NSC–BBB).
3 Haziran 2025: PVV koalisyondan ayrıldı → Hükümet düştü; kabine demissionair oldu.
6 Haziran 2025: 29 Ekim için erken seçim tarihi açıklandı.
22 Ağustos 2025: Dışişleri Bakanı Veldkamp istifa etti; ardından NSC’li Bakanlar da çekildi.