‘Benim Babam Misafir İşçi’ adlı kitap Rotterdam’da bir törenle tanıtıldı

Yaklaşık 65 yıl önce Hollanda’nın Rotterdam kentine davet ile gelen misafir işçilerin çocuklarından 20 kişi ile yapılan söyleşiler ‘Benim babam misafir işçi’ adlı kitapta toplandı. Rotterdam Belediyesinin mali desteği ile ILIK Productions tarafından hazırlanıp, basımı yapılan kitap geçtiğimiz salı günü Rotterdam Belediye Sarayının Kabul salonunda düzenlenen bir törenle tanıtıldı. Törende Kitabın Yayın Yönetmeni ve Proje Başkanı Ömer Hünkâr Ilık, ilk kitabı başarılı ikinci kuşak temsilcilerinden Belediye Başkan Yardımcısı Fouzi Achbar’a taktim etti. Fouzi Achbar da Rotterdam’daki başarılı ikinci kuşak temsilcisi olarak kitapta yer alıyor. İkinci kuşak temsilcilerinde birisi.

Yörende kitapta yer alan kişilerin yakınları, kitaba katkıda bulunan yazarlar, fotografçılar, Rotterdam Belediyesi Temsilcileri ve Rotterdam Kütüphanesi Müdürü de yer aldı. Duygusal anların yaşandığı törende kitapta yer alan dört kişi kısa konuşma yaptı. Dile getirilen bazı anılar göz yaşları ile bazı anılar övünç ve gururla karşılandı.

Kitapta yer alan olan kişilerin aile albümlerinden alınan fotoğraflarla zenginleştirilen eserde ilk davetli misafir işçiler olan İtalyan, Portekiz, eskiden Portekiz sömürgesi olan Yeşil Burun Adaları (Kaapverdie)’den ve İspanyol asıllı birer temsilcinin öyküsü var. Geriye kalan 16 öykü Türkiye ev Fas’ta gelen ikinci kuşak temsilcilerinin öykülerinden oluşuyor.

Kitabın oluşması aylar aldı. Bir araştırma ekibi onlarca kişi arasından kendi sektöründe başarılı isimleri araştırdı. Poliste, askeriyede, okulda, siyasette, sağlıkta, ticarette, sanatta başarılı örnekler bulundu. Beş ayrı gazeteci, seçilen 20 kişi ile röportajlar yaptı. Beş ayrı fotoğrafçı özenle bu kişilerin portelerini çekti. Ortaya çıkan öyküler Belgesel yapımcısı Özgür Canel tarafından düzenlenerek yaşlı, genç her kuşaktan ve düzeyden okuyucuya hitap edecek bir kitaba dönüştürüldü.

Kitabın Yayın yönetmeni Ömer Hünkar Ilık törende yaptığı konuşmasında Bugün, ilk nesil misafir işçilerin sadece bir avuç dolusu hala hayatta. Birçoğu artık hikâyelerini kendileri anlatamıyor. Bu yüzden bu kitapta çocukları onları anlattı. Bu çocukların hafızalarında anıları henüz silinmedi, nüanslar ve deneyimleri hala taze. Bu çocuklar bugüne kadar çok fazla öne çıkmadı. Ama her zaman varlardı.

Kitaptta ye alan yirmi kısa öykü, ikinci neslin yaşamlarına dair bir fikir veriyor. Bunlar iki dünya arasında büyüdü. Çoğu ilk yıllarını babasız geçirdi. Anneyle birlikte evin sorumluluklarını yüklendi. Sokakta babayı temsil etti. Birçoğu istemeden Hollanda’ya getirildi. Dili ve ve yaşadıkları kenti öğrenmeye başladıklarında her biri birer kahraman olarak hayal ettikleri babalarının biraz olsun para biriktirebilmek için ağır işlerde çalışan yorgun yabancılar olduğunu fark ettiler. Arada kayıp yıllar yaşandı. Okulda ve sokakta babalarının desteğini arkalarında hissedemediler. Yaşadıkları kentle kültürel, babaları ile kuşak çatışmaları yaşadılar.

Uzun ve dolambaçlı yollardan geçtiler. 70’li yıllarda okul bahçesinde bulunan misafir işçilerin çocukları şimdi kentte kilit pozisyonlarda bulunuyor. Girişimciler, sanatçılar olarak, siyasette, sağlıkta ve eğitimde. Kökenlerine rağmen değil, kökenlerinin farklılığından dolayı yükseldiler. Birlikte Rotterdam’ın görünmez temelini oluşturuyorlar. Bu kitap, sesi olmayan babalara ve kelimeleri bulan çocuklarına bir övgüdür.

Köken ve yaşadığı topluma sadakatin sıklıkla karşılaştırıldığı bir zamandan geçiyoruz. Bu kitapla şunu göstermek istiyorum: Göç geçmişi olan insanlar Rotterdam’ın hikâyesine yabancı değiller- onlar Rotterdam’ın hikâyesidir.

İkinci kuşak kayıp kuşak değildir. Sanıldığı gibi iki kültür arasında kalıp, ezilmedi; kendilerine üçüncü bir yol bulup güçlendi. Babalarının almakta zorlandığı kararı alarak Hollanda’da bir gelecek oluşturmak için temel inşa etti. Girişimleri ve onların çocukları şimdi uluslararası kulvarlarda Hollanda’yı temsil ediyorlar.’ dedi.

Belediye Başkan yardımcısı Fauze Achbar kitabı teslim alırken yaptığı konuşmasında ‘Çok kültürlü Rotterdam’ın gücünü temsil eden ikinci kuşağın ailelerine ve kentimize katkılarını görünür hâle getirmede bir örnek olan kitapla gurur duyduğunu’ söyledi.

Ömer Ilık ‘Bu projede kitabın koordinatörü olan Zeki Baran ile Rotterdam’da 2023 yılında dünyanın ilk Misafir İşçi Anıtını ve 2021 yılında İstanbul’da Türkiye’den Avrupa’ya işçi göçünü anlatan ‘Umuda Yolculuk Anıtı’nı gerçekleştirdik. Bu kitapla Göç tarihimize yeni bir eser kattığımız için çok seviniyorum. Kitap sınırlı sayıda basıldı. Yakında Rotterdam’daki bütün kütüphanelerde yer alacak. İsteyenler oradan edinip, okuyabilir’ dedi.

…

Nieuw boek Mijn Vader de Gastarbeider

Laat tweede generatie Rotterdammers aan het woord: een eerbetoon aan vaders die zwijgend hun steentje bijdroegen en aan kinderen die spraken, vochten, vormgeven en bleven.

Rotterdam, 24 juni 2025 – Mijn Vader de Gastarbeider is een nieuw, rijk geïllustreerd portrettenboek dat de stem geeft aan twintig Rotterdammers uit de tweede generatie. Hun vaders kwamen in de jaren ’60 en ’70 als gastarbeiders naar Rotterdam – zij groeiden op tussen twee werelden, namen al vroeg verantwoordelijkheid en zijn vandaag zichtbaar in het hart van de stad.

Dit boek verzamelt intieme levensverhalen, persoonlijke anekdotes, herinneringen en indringende foto’s. Het toont vaders in de anonimiteit van hun gastarbeidersbestaan – én hun kinderen, die nu als ondernemers, zorgprofessionals, kunstenaars, politici, leraren en wetenschappers het moderne Rotterdam mede vormgeven.

Tegelijkertijd werpt het boek licht op de vaak onderbelichte ervaringen van de tweede generatie: opgroeien zonder vader in het land van herkomst, plotselinge hereniging in een onbekende stad, taalbarrières, generatieconflicten, en het lange, moeizame zoeken naar bestaansrecht.

Volgens de Gemeente Rotterdam is het “van groot belang dat Rotterdammers de verhalen van hun (groot)ouders delen om onze stad beter te begrijpen” (Samenleving in een Stad, 2023).

Met Mijn Vader de Gastarbeider krijgen deze verhalen eindelijk een podium. In een tijd van toenemende maatschappelijke polarisatie biedt dit boek een krachtig tegengeluid. Het herinnert ons eraan: deze stad is niet alleen gebouwd vóór migranten, maar dóór hen – en hun kinderen.

Lancering en overhandiging
Tijdens de boekpresentatie zal het eerste exemplaar worden overhandigd aan Wethouder Fouzi Achbar (Gemeente Rotterdam), die zelf als geportretteerde in het boek te zien is. Achbar belichaamt de kracht en bijdrage van de tweede generatie en staat symbool voor wat zij betekenen voor het Rotterdam van nu en de toekomst.

Over de maker
Ömer Hunkar Ilik is initiatiefnemer, eindredacteur en projectleider van het boek. Eerder was hij samensteller en eindredacteur van de documentaires Met je hoofd in de hemel en je voeten in de hel (1994) en Vrouwen van de eerste gastarbeiders (2014), beide uitgezonden op NPO 2. Hij is tevens de bedenker van het Monument voor de Gastarbeider(Rotterdam, 2013) en het Monument voor de Turkse Gastarbeiders (Istanbul, 2023). Dit boek is zijn volgende stap in het tonen van dankbaarheid aan een generatie die te lang onzichtbaar bleef.

Noot voor de redactie: