TİJDA SANAT ve KÜLTÜR VAKFI İLE SOHBET…
Mart 2023 yılında, Den Haag şehrinde kurulan: Tijda Sanat ve Kültür Vakfı’nı tanımak ve tanıtmak için, kurumun prodüksiyon yönetmeni Damla Yürü ve sanat yönetmeni İmam Hasan Çakmak ile yaptığımız sohbeti siz kıymetli takipçi ve okuyucularımız ile paylaşarak, sanat kültür-çalışmalarına verdiğimiz desteği sürdürmeye devam ediyoruz.
TIJDA Sanat ve Kültür Vakfı nasıl kuruldu?
TIJDA Sanat ve Kültür Vakfı, resmî olarak Mart 2023’te Hollanda’nın Den Haag (Lahey) şehrinde kuruldu. Vakıf, adını profesyonel tiyatro ve drama hocası, İmam Hasan Çakmak’ın genç yaşta vefat eden kızından alan, kâr amacı gütmeyen bir sanat – kültür vakfıdır. Vakıf, Hasan’ın kıymetli dostları Arjen Hoekstra ve Damla Yürü’nün inisiyatifi ile “Tijda” adını sanat ve kültür projeleriyle yaşatmak maksadıyla kuruldu.
İmam Hasan Çakmak; 1985 yılında, aile birleşimi çerçevesinde Hollanda’ya gelen ikinci kuşak bir göçmen çocuğudur. 1993 yılında Utrecht Yüksek Sanat Akademisi’nde; tiyatro ve drama hocası olarak mezun oldu. Hasan, Utrecht Yüksek Sanat Akademisi’nden mezun olan ilk ve Hollanda’daki, Tiyatro akademilerinden mezun olan ilk üç Türkiye kökenli göçmen tiyatro sanatçılardan biridir. Çakmak devamımda; 1995 yılında Sociaal Academie, De Horst ’tan (Sosyal Bilimler Akademisi), sosyal, refah ve kültür sektöründe, çok kültürlülük alanında uzman görevli olarak eğitimini tamamladı.
Damla Yürü; Türkiye kökenli, üçüncü kuşaktan bir Rotterdamlıdır. Uzmanlık alanı; hipnoterapi, aile dizilimi, NLP ve meditasyon. Damla Hanım özellikle, çok kültürlü alanda, kadınlara yönelik kişisel gelişim, terapi ve koçluk çalışmalar yapmakta. Yaptığı çalışmalarda motto olarak: “Her ne arar ise, kendin de ara” anlayışı ile, bireyin kendi “gönlü” ile tekrardan bağ kurarak; yaşanan sorun, olay ve problemler dâhilinde oluşan travmaların çözümünde, “görünende görünmeyeni, görünmeyende de görüneni” bulmalarına yardımcı olmaya çalışır.
Vakfınızın amacı, misyonu, vizyonu ve hedefleri nelerdir?
Kurumsal amacımız: Mensubu olduğumuz ve içinde yasadığımız toplumun, sosyal-ekonomik-kültürel yapılardan kaynaklı; güncel sorunların, olayların, temaların, çelişkilerin ve tabuların konu edindiği oyunlar yazıp sahneleyerek, yaşadığımız döneme tanıklık yapmaktır.
Hedeflerimiz:
– Sahnelenecek oyunları; kültür merkezlerinde, semt evlerinde, öz örgütlerin kendi lokasyonlarında oynayarak, dezavantajlı bireylerin tiyatro ve drama sanatı ile tanışmalarına vesile olmak,
– Birlikte çalıştığımız kurum ve kuruluşlar ile birlikte, dezavantajlı birey ve gruplara yönelik sanat ve kültür atölye çalışmalarının organize edilmesini teşvik etmek.
– Çok kültürlü seyirciye ulaşmayı hedefleyen sanat ve kültür kurumlarında oyunlarımızı sahneleyerek bu kurumaların çalışmalarına katkı sunmakla birlikte, ortak projeler üretmek.
Vizyonumuz:
Sahneleyeceğimiz her oyun ve geliştireceğimiz her projede, izleyici ve katılımcıların temel duyularına (görme, duyma, işitme, koklama ve his etme) hitap ederek: farkındalık yetisini geliştirmelerine yardımcı olmakla birlikte, yaşama farklı perspektiflerden bakabilmelerine vesile olmaktır.
Misyonumuz: ‘Kültür, kültürel miras, yetiştirilme tarzı, eğitim ve sosyalizasyon’ perspektifinde değerlendirerek şekillendireceğimiz oyunlarımız ve projelerimiz dâhilinde: oyuncu, kursiyer ve izleyicileri “duyularını” aktif kullanmaya teşvik ederek, gönül kapılarını aralayıp ’görünende görünmeyeni, görünmeyende de görüneni’ keşif etmelerine olanak sağlamaktır.
Vakfınızın kendisine özgü bir çalışma yöntemi var mı?
Konusu belirlenen oyunun yazılması ve sahnelenmesi sürecinde izlediğimiz çalışma yöntemi:
Hazırlık ve yazım aşaması: Belirlenen konu, olay veya temaya bağlı olarak: toplumun farklı kesimlerinden ve katmanlarından bireylerle sohbet ederek işe başlamak önceliğimizdir. Amaç, yazılacak senaryo için yapılan sohbetlerde, bireylerin yaşanmışlıklarına dair duygusal hikâyelerini, tecrübelerini ve deneyimlerini derleyerek bir bilgi havuzu oluşturmak. Devamında, yazılı ve görsel basında çıkan haberlerle birlikte gerektiğinde konuya dair yapılmış olan araştırma verilerini de derledikten sonra, yazarlarımız oyun metnini yazmaya başlarlalar.
Oyuncu kadrosu: Oyun metni yazıldıktan sonra; oyuncu kadrosu belirlenir. Oyuncu kadrosu projeye bağlı olarak; motivasyonu yüksek ve proje süresince zaman ayırabilecek (tecrübeli) amatörler ve profesyonel oyuncuların birlikte çalışabileceği bir kadro dâhilinde şekillenir.
Prova aşaması: Profesyonel yönetmen ve dramaturg yönetiminde yazılan senaryo dâhilinde yapılan tekst analizi, karakter analize, duygu analizi, oyun tasarım (dekor, kostüm gibi) analizler sonrası, oyunculardan gelen öneri ve fikirlerde değerlendirilerek senaryo tamamlanır ve sonrasında, sahne çalışmalarına geçilir.
Sahneleme aşaması: Bu aşamada, süreç içerisinde yapılan tekst ezberi ile birlikte, bir önceki aşamada toparlanan bilgi rehberliğinde karakterlerin yaratılması çalışmalarına geçilir. Devamında reji yönetiminde yapılacak provalar dâhilinde oyun prömiyere hazırlanır.
Son aşama, turne:
Prömiyer sonrası, oyunlarımızı programlamak isteyen kurum ve kuruluşlar ile belirlenecek takvim dahilinde şekillenen turne kapsamında oyunlarımızı; tiyatro salonlarında, kültür merkezlerinde, semt evlerinde ve öz örgütlerin kendi lokasyonlarında oynayarak proje tamamlanır.
Öncelikli faaliyet alanlarınız nelerdir?
Çalışmalarımızı görünürde Sanat ve Kültür diye ikiye ayırıyoruz. Fakat, pratikte veya uygulamada iki alanı da birbirinden bağımsız düşünemeyiz. İki alanda birbirini besler, destekler ve tamamlar. Bu bağlamda çalışmanın içeriği, amacı, nihai hedefi, hitap edeceği aktif ve pasif katılımcıların konumu, ortaklık dahilinde geliştirilen projelerdeki partnerlerimizin, talepleri çalışmalarımızın tanımlamasında belirleyici olan faktörlerdir.
Bu bağlamda çalışmalarımızı ikiye ayırıyoruz.
1. Tiyatro oyunları:
İmkânlar dâhilinde, her yıl, Türkçe ve Hollandaca bir oyun sahnelemek. Bunun özellikle, maddi imkanlara bağlı olarak zor olduğunun farkındayız. Hollanda’da ki fonlar ve belediyeler özellikle Hollandacanin, İngilizce, Fransızca gibi bat dilleri dışında diğer dillerde yapılan sanat ve kültür faaliyetlerine maddi destek sunmamaktadır. Hollandaca projeler içinde zorda olsa mevcut kısmi imkanlardan yararlanmaya çalışıyoruz.
2. Atölye çalışmaları:
a- Tiyatro ve drama atölyesi.
b- Direnç geliştirme ve güçlendirme atölyesi.
c- Monolog yazama ve sunma atölyesi.
d- Hitabeti geliştirme ve etkili konuşma atölyesi.
2024 – 2025 tiyatro sezonu dahilde ki çalışmalarınız hakkında bizleri bilgilendirebilir misiniz?
Kuramsallaşma çalışmalarımız:
Özellikle, kurumsallaşma çalışmalarımız dahilinde, Den Haag şehrinde faaliyet gösteren sanat ve kültür kurumlarının yansıra, aktif bireyler, göçmen öz örgütleri ile birlikte; kısa, orta ve uzun vadeli ortak çalışmalar, projeler geliştirme, oyunlarımızı programlama alanlarındaki çalışmalarımıza devam edeceğiz. Bu çalışmalarımızı ülke geneline yayma çabası içerisindeyiz.
Gösterimdeki oyunlarımız ve turne:
Rijmond Alevi Kültür merkezinin kıymetli destek ve katkılarıyla; ‘Yalnızlığın Kokusu Projesi’ geliştirildi. Projesi dahilinde, İkileme (tweeluik) tasarım olarak Türkçe hazırlanan, Mazlum ve Sevgi oyunlarımız Haziran 2022 yılında Rotterdam, Zuidplein tiyatrosunda ilk prömiyerini yaptı. 2022-2023 sezonunda, Hollanda’da, 14 şehirde toplamda 29 gösteri yaptı. Mazlum oyunumuz, birinci kuşağın gerçek hayat hikâyelerinden derlenerek, bu kuşağın, hanımlarının ölümleri sonrası içerisine düştükleri yalnızlık, sahipsizlik duygusu, demans hastalığı, kendilerinden sonraki kuşaklar ile yaşanan iletişim sorunları ile birlikte yabancılaşma, temalarının konu edildiği birinci oyundu. Sevgi oyunumuz da, birinci kuşağın kızlarının içerisinde yaşadıkları toplumda kök salma süreçlerinde maruz kaldıkları yalnızlık, aile içi sosyal, kültürel ve fiziksel şiddetin yanı sıra, artan kadın cinayetlerine dikkat çekmek için sahneye konulan ikinci oyundu. Oynanan oyunlardan sonra, seyirci ile yaptığımız sohbetlerde; oyunların içerik olarak; kısmen ikinci ve özellikle üçüncü kuşak tarafından dil yetersizliğinden dolayı anlaşılamadığı tespit ve serzenişler bizleri iki oyununda Hollandaca sahnelenerek daha geniş bir seyirci kitlesine ulaşmamıza ikna etti. Bilindiği gibi 2024 yılı, Hollanda ve Türkiye arasında imzalanan iş göçü anlaşmasının 60 yıl dönümü. Bizde bunu vesile olarak değerlendirip, her iki oyunu 60. göç yılı kapsamında tekrardan kaleme alarak, yeniden provalararak, iki oyunu 12 ve 13 kasım tarihlerinde Den Haag Dakota tiyatrosunda ikinci prömiyerimizi yaptık. Proje çalışma grubu; St. Yasemin, HVP-zorg, Vadercentum Adam, Rijnmond Alevi Kültür Merkezi, St. OMAZ ve Atlas Kültür Merkezi’nin iştiraklerinden oluştu.
Gösterimde ki oyunlarınızın turnesi belli oldu mu?
Gösterimdeki oyunlarımız; Türkçe, Alamancı MAZLUM, Hollandaca, gastarbeider MAZLUM ve ӦZLEM, dochter van een gastarbeider oyunlarımız 2024-2025 sezonunu dâhilinde aralık ayına kadar:
– Den Haag’da 6 gösteri yaptı, 6 oyun programlandı ve devamı programlama görüşmelerimiz devam ediyor.
– Hollanda genelinde 5 gösteri yaptı, 20 oyun programlandı ve devamı programla çalışmalarımız devam ediyor.
Daha öncede arz ettiğimiz gibi, oyunlarımız farklı lokasyonlarda farklı amaçlar doğrultusunda, farklı kurumlar tarafından programlanıyor. Örneğin; Almancı Mazlum oyunumuz, Hollanda Diyanet Vakfı tarafından, vakfa bağlı camilerde oynanması için özel bir turne organize etti. An itibariyle oyunumuz 12 şehirde programlandı ve devamı programlama istişarelerimiz devam ediyor.
Schiedam şehri 2025 yılında, belediye oluşunun 750 yılını kutluyor. Bu kutlamalar dâhilinde “gastarbeider Mazlum” oyunumuz, Schiedam’’in beş farklı mehlesinde programlandı.
‘’Gastarbeider Mazlum’’ oyunumuz, mart 2025 döneminde, Hollanda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından, bünyesinde çalışan memurlarına yönelik programlandı.
Atölye Çalışmaları:
2023-2024 sezonunda, Den Haag, Buurthuis van Toekomst kurumu ile birlikte organize edilen çalışmalar: – Tiyatro ve drama atölyesi çalışması; Hasan Cakmak yönetiminde ve Damla Yürü asistanlığında 17 kişinin katılımı ile projenin birinci ayağı şubat 2023’te tamamlandı. Projenin ikinci ayağı, için yazılan ve 15 katılımcının rol aldığı MEYDAN adlı oyunu, mayıs 2023 tarihinde, Dakota tiyatrosunda yaptığı sunum ile tamamlandı.
– Direnç geliştirme atölye çalışması: Damla Yürü yönetiminde, 15 kadın katılımcı ile on derslik dersten oluşan bir program dâhilinde nisan ayında tamamlandı.
2024-2025 onunda, Rijnmond Alevi Kültür merkezi ile ortak organize edilecek atölye çalışmalarının birincisi,
‘Monolog yazım atölyesi’ 9 Aralık’ta başladı. Devamında ‘tiyatro ve drama atölyesi’ ve sonrasında da ‘direnç geliştirme atölyesi’ çalışmalarıyla devam edilecek.
– Hitabeti geliştirme ve etkili konuşma atölyesi: Bu atölyenin ilki kasım ayında, Amersfoort ve Çevresi Alevi Kültür Merkezinde verildi. İkincisi de, 15 aralık tarihinde, Beverwijk Alevi Kültür Merkezinde organize edildi.
Kurumsal bilgilerinizi bizlerle paylaşabilir mısınız?:
Memnuniyetle. Bilgi ve iletişim için: Prodüksiyon yönetmeni, Damla Yürü +31640044373
Programlama için:
Sanat yönetmeni, İmam Hasan Çakmak +31627127005
info@tijdakunstencultuur.com
www.tijdakunstencultuur.com
Instagram : Tijdakunstencultuur
KvK-nummer: 89780167
IBAN NL09BUNQ2091959812