Her çağda gençlik hakkında önyargılar ve kalıpyargılar üretilmiştir. Bugün dijital kuşak hakkında da birçok klişe dolaşımdadır. Birçok insan, dijital kuşağın tüm zamanını teknolojiye bağlı olarak geçirdiğini düşünüyor. Bu önyargıya göre, gençler yüz yüze iletişimde eksiklik yaşamaktadır, çünkü sürekli telefon, tablet ya da bilgisayar kullanmaktadırlar. Bazı insanlar, ayrıca dijital kuşakların geleneksel ahlaki ve kültürel değerlerden uzaklaştığını düşünmektedir.
Gençlerle iletişimde yaşadığımız en önemli sorun, onları kendi gençliğimizle kıyaslamaktır. Oysa biz de kendi çağımızın yetişkinleri tarafından benzer suçlamalarla karşılaşıyordu. Sürekli gençler hakkında şikayet etmek ve dedikodu yapmak yerine onları anlamak daha yerinde bir davranış olacaktır.
Bir filozof der ki: “Sıradan insanlar sonuçlarla ilgilenir, düşünen insanlar ise bir olayın sebeplerine iner.” Eski Yunan felsefesinde “bilmek, sebepleri bilmek”tir. Gençleri tanımak için onların yetiştiği koşulları ve sosyalleşme süreçlerini bilmek gerekiyor.
Modern toplumda yeni kuşakların sosyalleşmesini şu üç şey tayin ediyordu: Aile, okul ve sosyal çevre. Eğitimciler ve sosyologlar sorunların kaynağını bu üç çevrenin analizini yaparak anlamaya çalışıyordu. Fakat bugün post-modern evrede sosyalleştirme ajanlarına bir şey dahil olmuştur. Bu da “sosyal medya”dan başkası değildir. Sosyal medya, kullanıcıların dijital platformlar aracılığıyla içerik oluşturmasına, paylaşmasına ve etkileşimde bulunmasına olanak tanıyan bir internet tabanlı iletişim aracıdır. Bu platformlar, bireylerin, grupların ve şirketlerin geniş bir kitleye ulaşmasını, çeşitli içerik türlerini (metin, fotoğraf, video, ses, vb.) paylaşmasını ve geri bildirim almasını sağlamaktadır. Sosyal medya, bireyler ve topluluklar arasında bilgi, fikir ve içerik paylaşımını hızlandıran interaktif bir alan sunmaktadır.
Aile, okul ve sosyal çevre gibi geleneksel kurumlardan farklı olarak sosyal medya kurgusal ve sanal bir dünyaya erişim olanağı sunmakta ve gerçek olmayan bir dünyanın kültürünü ve iletişim biçimlerini içselleştirmemize sebep olmaktadır. Geleneksel kurumların zayıfladığı ve gençlerin çok fazla ekran karşısında vakit geçirdiği düşünürlerse sosyal medyanın sosyalleştirici rolü oldukça fazladır. Şikâyet konusu ettiğimiz sorunlar da buradan kaynaklanmaktadır.
Aşırı sosyal medya kullanımının sonuçları herkes için açıktır. Bedensel ağrılardan sosyal izolasyona, zihinsel kaygılardan yükselen beklentilere kadar pek sorun yaşanmaktadır. Her tür bağımlılık iyi olmadığı gibi dijital bağımlık da iyi bir şey değildir. Sosyal medya kullanımına etik ve görgü kurallarının eşlik etmediği toplumlarda gürültü, stres ve psikolojik şiddet gibi toplumsal sorunlar da çıkmaktadır. Bu konuda benim gibi pesimistler haklı olarak mobil telefonlar ve sosyal medyanın bir baş belası olduğunu düşünmektedir.
Sosyal medya bizi teslim almadan yapılması gereken birkaç şey var ve bunları mutlaka çocuklarımıza öğretmeliyiz. Başta anne-babalar olmak üzere tüm eğitimciler, temel işleri arasında bir de sosyal medya kullanımını kendilerine iş edinmeli ve bu rahatsız edici araçları kontrol altına almalıdırlar.
Kurallardan ilki, sosyal ortamları bir tarafa bırakalım evde bile mobil telefonları kullanırken ve sosyal medyaya erişim sağlarken başkalarını rahatsız edecek davranışlardan kaçınmalıdırlar. Dışarıya ses vermemeli ve bunun gerekli önlemleri (kulaklık ve sesi kısma gibi) almalıdırlar. Hollanda trenler de sese aşırı duyarlı insanlar için bir vagon belirleyerek örnek bir uygulama başlatmıştır. Bu uygulamayı tanıtıp yaygınlaştırmak gerekmektedir.
İkinci olarak özellikle çocuk ve gençleri sosyal medya kullanma sıklığı konusunda uyarmak ve yetiştirmek gerekmektedir. Uzmanlar, özellikle gençler ve genç yetişkinler için sosyal medya kullanımını günde 1-2 saatle sınırlı tutmanın daha sağlıklı olduğunu belirtmektedir. Bu sınır, dikkat dağınıklığı, stres, uyku bozuklukları ve depresyon risklerini azaltmaya yardımcı olmaktadır. Daha fazla kullanımın anksiyete ve sosyal kıyaslama hissini artırabileceğine dikkat çekilmektedir.
Üçüncü olarak sosyal medya kullanımını yararlı hale getirmektir. Sürekli müzik dinlemek veya durmadan akan resim ve videolara bakmak yerine merak edilen konuları araştırmak, ders için destekleyici bir kaynak olarak kullanmak, haber kaynaklarını çeşitlendirmek vs. gibi imkanlar kullanılmalıdır. Yabancı dil öğrenmek veya bir kitabı dinlemek gibi uğraşlar da pekâlâ yararlı olabilir.
Son olarak çocuklara ve gençlere zararlı olacağı düşünülen kaynaklara erişimi kapatmak doğru bir yol olacaktır. Bu konuda geliştirilmiş programları veliler mutlaka indirip kullanıma açmalıdırlar. Çocuk ve genç, sosyal hayatta olduğu gibi sosyal medyada da sınırların olduğunu bilmelidir.
Bilinmelidir ki teknoloji yararlı bir şekilde kullanıldığında eğlenceli ve hoş bir şeydir, ancak başı boş kullanıldığında tehlikeli bir oyuncağa dönüşebilir.
Kadir CANATAN
(Aşağıda makaleyi Hollandaca diliyle okuyabilirsiniz…)
DIGITALE CULTUUR EN JEUGD
In elk tijdperk zijn er vooroordelen en stereotypen over de jeugd ontstaan. Tegenwoordig zijn er veel clichés in omloop over de digitale generatie. Veel mensen denken dat de digitale generatie al hun tijd verbonden is met technologie. Volgens dit vooroordeel ontberen jongeren face-to-face communicatie omdat ze voortdurend telefoons, tablets of computers gebruiken. Sommige mensen denken ook dat digitale generaties afstand nemen van traditionele morele en culturele waarden.
Het belangrijkste probleem waarmee we worden geconfronteerd in de communicatie met jongeren is het vergelijken van hen met onszelf. Wij werden echter ook geconfronteerd met soortgelijke beschuldigingen van de volwassenen van onze leeftijd. In plaats van voortdurend te klagen en te roddelen over jongeren, zou het passender zijn om ze te begrijpen.
Een filosoof zegt: “Gewone mensen zijn geïnteresseerd in de gevolgen, denkende mensen kijken naar de oorzaken van een gebeurtenis.” In de oude Griekse filosofie betekent ‘weten’ het kennen van de redenen. Om jongeren te leren kennen, is het noodzakelijk om de omstandigheden te kennen waarin zij zijn opgegroeid en hun socialisatieprocessen.
In de moderne samenleving werd de socialisatie van nieuwe generaties bepaald door drie dingen: familie, school en sociale omgeving. Opvoeders en sociologen probeerden de oorzaak van de problemen te begrijpen door deze drie omgevingen te analyseren. Maar vandaag, in de postmoderne fase, is er iets bij de socialisatieactoren betrokken geweest. Dit is niets anders dan ‘sociale media’. Sociale media zijn een op internet gebaseerd communicatiemiddel waarmee gebruikers inhoud kunnen creëren, delen en ermee kunnen communiceren via digitale platforms. Deze platforms stellen individuen, groepen en bedrijven in staat een breed publiek te bereiken, verschillende soorten inhoud (tekst, foto’s, video, audio, enz.) te delen en feedback te ontvangen. Sociale media bieden een interactieve ruimte die het delen van informatie, ideeën en inhoud tussen individuen en gemeenschappen versnelt.
In tegenstelling tot traditionele instituties zoals het gezin, de school en de sociale omgeving, bieden sociale media toegang tot een fictieve en virtuele wereld en zorgen ze ervoor dat we de cultuur en communicatiestijlen van een onwerkelijke wereld internaliseren. Gezien het feit dat traditionele instituties aan het verzwakken zijn en jongeren te veel tijd achter schermen doorbrengen, spelen sociale media een grote socialiserende rol. De problemen waarover wij klagen, komen hieruit voort.
De gevolgen van overmatig gebruik van sociale media zijn voor iedereen duidelijk. Er zijn veel problemen, van fysieke pijn tot sociaal isolement, van mentale angst tot stijgende verwachtingen. Net zoals niet alle verslavingen goed zijn, is digitale verslaving ook geen goede zaak. In samenlevingen waar het gebruik van sociale media niet gepaard gaat met ethische en etiquetteregels, ontstaan ook sociale problemen zoals lawaai, stress en psychologisch geweld. In dit opzicht denken pessimisten zoals ik terecht dat mobiele telefoons en sociale media hinderlijk zijn.
Er zijn een paar dingen die gedaan moeten worden voordat sociale media de controle over ons overnemen, en we moeten deze aan onze kinderen leren. Alle opvoeders, vooral ouders, moeten het gebruik van sociale media tot hun basistaken rekenen en de controle over deze verontrustende hulpmiddelen overnemen.
De eerste van de regels is dat mensen gedrag moeten vermijden dat anderen kan storen bij het gebruik van mobiele telefoons en toegang tot sociale media, laat staan in sociale omgevingen, zelfs thuis. Zij mogen buiten geen lawaai maken en de nodige voorzorgsmaatregelen treffen (zoals het gebruik van een koptelefoon en het zacht zetten van het volume). Nederland is een voorbeeldpraktijk gestart door een rijtuig aan te wijzen voor mensen die overgevoelig zijn voor geluid in de trein. Het is noodzakelijk deze praktijk te introduceren en te verspreiden.
Ten tweede is het noodzakelijk om vooral kinderen en jongeren te waarschuwen en voor te lichten over de frequentie van het gebruik van sociale media. Experts stellen dat het gezonder is om het gebruik van sociale media te beperken tot 1-2 uur per dag, vooral voor tieners en jonge volwassenen. Deze limiet helpt de risico’s op afleiding, stress, slaapstoornissen en depressie te verminderen. Opgemerkt wordt dat een groter gebruik de angst en het gevoel van sociale vergelijking kan vergroten.
Ten derde: het nuttig maken van het gebruik van sociale media. In plaats van voortdurend naar muziek te luisteren of naar voortdurend vloeiende afbeeldingen en video’s te kijken, onderzoekt u nieuwsgierige onderwerpen, gebruikt u deze als ondersteunende bron voor de les, diversifieert u nieuwsbronnen, enz. Dergelijke faciliteiten moeten worden gebruikt. Activiteiten zoals het leren van een vreemde taal of het luisteren naar een boek kunnen ook nuttig zijn.
Ten slotte zou het de juiste manier zijn om de toegang te blokkeren tot hulpbronnen waarvan wordt gedacht dat ze schadelijk zijn voor kinderen en jongeren. Ouders moeten zeker de programma’s die over dit onderwerp zijn ontwikkeld, downloaden en beschikbaar stellen voor gebruik. Kinderen en jongeren moeten weten dat er grenzen zijn in sociale media, net als in het sociale leven.
Het moet bekend zijn dat technologie leuk en prettig is als het nuttig wordt gebruikt, maar als het onnodig wordt gebruikt, kan het gevaarlijk speelgoed worden.
Kadir CANATAN